Η κ. Λασκαρίνα Καρασταμάτη, με αφορμή την πρόσφατη δωρεά της ίδιας και της αδελφής της, Νένης, του γλυπτού αφιερωμένου στη «Γυναίκα του Ναυτικού» στην Άνδρο, συνομιλεί με τα Ναυτικά Χρονικά για τη σύνδεση των Ελλήνων επιχειρηματιών της θάλασσας με τους τόπους τους, καθώς και για το ενδιαφέρον της νέας γενιάς προς τα ναυτικά επαγγέλματα. Ακόμη, μοιράζεται τα διδάγματα του παρελθόντος από την ακραία μεταβλητότητα των ναυλαγορών και θεωρεί ότι οι παραδοσιακές ναυτιλιακές εταιρείες, λόγω της τεχνογνωσίας τους, θα καταφέρουν να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες προκλήσεις.

1. Η οικογένειά σας πρόσφατα προχώρησε στη δωρεά ενός γλυπτού έργου στον ναυτότοπο της Άνδρου. Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για την πρωτοβουλία σας αυτή;

Η αδερφή μου και εγώ είμαστε πολύ χαρούμενες για την προσφορά αυτή στο νησί μας, την Άνδρο. Πρόκειται για ένα πολύ όμορφο έργο του καταξιωμένου γλύπτη Βασίλη Παπασάικα, το οποίο η τοπική κοινωνία αγκάλιασε. Η εκδήλωση των αποκαλυπτηρίων του γλυπτού «Η Γυναίκα του Ναυτικού» ήταν ιδιαίτερα συγκινητική και πολλοί Ανδριώτες, ναυτικοί και μη, έδωσαν το «παρών». Η ιδέα για τη δωρεά αυτή είχε γεννηθεί μερικά χρόνια πριν, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Άνθρωποι που ήταν κοντά στον πατέρα μου, ο οποίος και ο ίδιος είχε προσφέρει πολλά στην Άνδρο, μου εκμυστηρεύτηκαν ότι και εκείνος ήθελε να προχωρήσει σε μια αντίστοιχη κίνηση, που τελικά δεν ευοδώθηκε. Προσωπικά, δεν το είχα ακούσει ποτέ από τον πατέρα μου. Και έτσι δέχτηκα την πρόταση του δημάρχου, κ. Θεοδόση Σουσούδη, με μεγάλη χαρά, διότι αγαπώ την τέχνη και τη γλυπτική, αλλά και διότι ένα τέτοιο έργο έλειπε από την Άνδρο. Όσοι αγαπάμε την Άνδρο προσπαθούμε να συνεισφέρουμε με κάθε τρόπο σε όλους τους τομείς.

Τούτου λεχθέντος, η ιστορικός κ. Ελένη Μπενέκη, η οποία ήταν η κεντρική ομιλήτρια στην εκδήλωση, έχει αναλάβει υπό την αιγίδα των αρμόδιων φορέων την επανενεργοποίηση του Ναυτικού Μουσείου Άνδρου, που θα λειτουργεί και ως υπαίθριο μουσείο. Συνεπώς, η «Γυναίκα του Ναυτικού» θα ενσωματωθεί στην ευρύτερη ιδέα επανεκκίνησης του Ναυτικού Μουσείου Άνδρου. Αγαπούμε πολύ την Άνδρο και προσπαθούμε να την ομορφύνουμε ακόμα περισσότερο.

2. Ποιος ο συμβολισμός της «Γυναίκας του Ναυτικού»; Γιατί επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;

Ούσα κόρη ναυτικού, έχω προσωπικά βιώματα και γνωρίζω πολύ καλά τι σημαίνει μια οικογένεια να περιμένει τον ναυτικό να γυρίσει σπίτι του. Ο πατέρας μου είχε ταξιδέψει ως καπετάνιος πάρα πολλά χρόνια με τα πλοία του Γουλανδρή. Όλοι στην οικογένειά μου είχαμε παρόμοιες εμπειρίες, καθότι και τα δύο αδέλφια της μητέρας μου, ο Απόστολος και ο Γρηγόρης Χατζηελευθεριάδης, ήταν επίσης ναυτικοί, καπετάνιοι.

Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά ότι οι γυναίκες ανέμεναν να επικοινωνήσουν με τους ναυτικούς (γιους, πατέρες, συζύγους) μέσω γραμμάτων ή μέσω της εταιρείας. Δεν υπήρχαν τότε τα τεχνολογικά μέσα που υπάρχουν σήμερα και τα μπάρκα ήταν πολύ μεγαλύτερης διάρκειας.

Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις Ανδριώτισσες, αλλά φαντάζομαι το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες σε άλλους ναυτότοπους, εν τη απουσία των ανδρών ναυτικών, έδιναν τον καλύτερο εαυτό τους για να διατηρήσουν τη συνοχή των οικογενειών τους. Διαδραμάτισαν, και διαδραματίζουν ακόμη, σημαντικό ρόλο.

3. Κατά τη γνώμη σας, πού οφείλεται η συχνά στενή σχέση μελών της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας με τον γενέθλιο τόπο τους;

Μα είναι οι ρίζες μας! Είναι απαραίτητο κάθε άνθρωπος να έχει στενή επαφή και σύνδεση με τις ρίζες του. Η ρίζα είναι αυτή που μας κρατά σε επαφή με τη γη. Πρέπει να κοιτάμε ψηλά, αλλά να πατάμε και στη γη. Όποιος άνθρωπος ενδιαφέρεται να βελτιώσει τον εαυτό του οφείλει να γνωρίζει από πού ξεκίνησε. Οι ρίζες μας θέτουν ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο αυτογνωσίας και καθορίζουν το μέλλον μας. Είναι σημαντικό να μπορεί κανείς να αξιολογήσει την πορεία του μέσα στο πέρασμα των χρόνων και η γνώση του παρελθόντος προσφέρει τη δυνατότητα σύγκρισης. Πώς θα αξιολογήσεις την πορεία σου αν δεν γνωρίζεις το παρελθόν σου;

4. Υπάρχει ενδιαφέρον από τη νέα γενιά της Άνδρου για τα ναυτικά επαγγέλματα; Βλέπετε κάποια διαφοροποίηση του ενδιαφέροντος σε σχέση με το παρελθόν;

Στην Άνδρο υπάρχουν το Γενικό Λύκειο και το Τεχνικό Ναυτικό Λύκειο. Πολλά παιδιά επιλέγουν το Ναυτικό Λύκειο, αλλά εδώ γεννάται το ερώτημα αν τελικά το επιλέγουν διότι επιθυμούν να σταδιοδρομήσουν στο ναυτικό επάγγελμα ή απλώς επειδή είναι Τεχνικό Λύκειο και συνεπώς πιο εύκολη η παρακολούθηση των μαθημάτων. Δυστυχώς, από όσα παιδιά επιλέγουν το Ναυτικό Λύκειο της Άνδρου, πολύ λίγα θα εισέλθουν τελικά στις ΑΕΝ. Ίσως ο σημαντικότερος λόγος είναι ότι η πλειονότητα αυτών δεν προέρχονται από οικογένειες με ναυτική παράδοση και άρα δεν γνωρίζουν τα θετικά του ναυτικού επαγγέλματος. Πολλοί νέοι της Άνδρου προσανατολίζονται σήμερα στα τουριστικά επαγγέλματα, αλλά το πρόβλημα είναι ευρύτερο και δεν περιορίζεται στην Άνδρο. Όμοια είναι η εικόνα και στις ΑΕΝ της χώρας, καθώς τελικά ένα μικρό ποσοστό των σπουδαστών παραμένουν και ακολουθούν σταδιοδρομία στη θάλασσα.

Πιστεύω πως η ευθύνη είναι και της ναυτιλιακής κοινότητας, που δεν επικοινωνεί επαρκώς τα πλεονεκτήματα του ναυτικού επαγγέλματος. Τα παιδιά δεν ξέρουν, δυστυχώς, τι θα πει ναυτικό επάγγελμα. Και λέω «δυστυχώς» διότι αποτελεί ένα επάγγελμα με αναρίθμητα οφέλη και ευκαιρίες σε μια εποχή που οι νέοι ταλαιπωρούνται να βρουν την επαγγελματική τους δίοδο. Το ναυτικό επάγγελμα προσφέρει κύρος, γνώσεις, εμπειρίες, διευρύνει τους ορίζοντες και βέβαια οι απολαβές είναι πάρα πολύ καλές. Εξακολουθεί βέβαια να είναι ένα απαιτητικό επάγγελμα, αλλά οι συνθήκες εν πλω έχουν βελτιωθεί αισθητά. Η διάρκεια των συμβάσεων είναι μικρότερη και η συνδεσιμότητα με την οικογένεια έχει ενισχυθεί, αποτέλεσμα της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας.

Απόσπασμα από τη συνέντευξη της κ. Λασκαρίνας Καρασταμάτη στο τεύχος Σεπτεμβρίου των Ναυτικών Χρονικών. Μπορείτε να διαβάσετε το τεύχος Σεπτεμβρίου πατώντας εδώ.