Στα νησιά της Χίου και των Οινουσσών, από τα οποία κατάγονται Έλληνες πλοιοκτήτες που διαχειρίζονται σχεδόν το 10% του εμπορικού στόλου παγκοσμίως διοργανώθηκε από τη NAVIGATOR SHIPPING CONSULTANTS το “23ο NAVIGATOR 2024 – THE SHIPPING DECISION MAKERS FORUM ” στις 20-22 Σεπτεμβρίου 2024. Η εκδήλωση κάλυψε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, και παρείχε ένα πρόγραμμα που έδινε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να γνωριστούν καλύτερα, να διασκεδάσουν και να ζήσουν ένα αμιγώς χιώτικο γλέντι, να ανταλλάξουν απόψεις, αλλά και να λάβουν απαντήσεις.

Η CEO της Navigator, Δανάη Μπεζαντάκου, κήρυξε την έναρξη των εργασιών του  Forum, υπογραμμίζοντας  ότι το  NAVIGATOR FORUM αποτελεί εδώ και 23 συναπτά έτη, μια πρωτοβουλία ανταλλαγής ιδεών και καλών πρακτικών. Τέθηκαν επί τάπητος ζητήματα όπως η απανθρακοποίηση, η τεχνολογική καινοτομία και η κυβερνοασφάλεια, τα οποία θα καθορίσουν το μέλλον του κλάδου.

Το συνέδριο χαιρέτησαν ο καπ. Δημήτρης Μπεζαντάκος, Ιδρυτής και Πρόεδρος της NAVIGATOR SHIPPING CONSULTANTS, o Χρήστος Στυλιανίδης, Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής,  ο Πρόεδρος του τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, καθ. Σεραφείμ Κάπρος ο οποίος έδωσε το σύνθημα “διεθνοποίηση, εξωστρέφεια, αριστεία”, ο Capt. Αντώνης Πιτσιλός, Πρόεδρος Chios Marine Club και ο Πρόεδρος του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Δρ. Γεώργιος Πατέρας, ο οποίος επεσήμανε την ανάγκη διεξαγωγής συνεδριών όπως το NAVIGATOR FORUM τα αποτελέσματα του οποίου συμβάλουν στη διαμόρφωση πολιτικών που επιδρούν στη ναυτιλία. Επίσης μεταξύ άλλων θεμάτων των οποίων ανέλυσε προσελκύωντας το ενδιαφέρον του κοινού, είπε πως ακόμα η ναυτιλία δεν έχει εισηχθεί  στην τεχνητή νοημόσυνη αφού χρησιμοποιούμε μηχανική μάθηση και υπογράμμισε ότι τα τελευταία χρόνια δοκιμάζουμε μοντέλα τα οποία εν τέλει αποτυγχάνουν πράγμα το οποίο συνεπάγεται κόστος, αντί να χρησιμοποιούμε την τεχνιτή νοημοσύνη να το κάνει πριν από εμάς και να μας δίνει τη βέλτιστη λύση.

Το «παρών» έδωσε και ο κ. Τζί Γιονγκμπό, Διευθυντή Τμήματος Στρατηγικής και Ανάπτυξης του Ινστιτούτου Έρευνας Θαλάσσιων Μεταφορών Κίνας αναφορικά με τις προκλήσεις και λύσεις για την ανάπτυξη και υιοθέτηση νέων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και τις προδιαγραφές που θα πρέπει να ακολουθούν τα πλοία.

Το πάνελ για την απανθρακοποίηση και το ESG αποτέλεσε μια πολυεπίπεδη συζήτηση, αντικατοπτρίζοντας τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους μπορούν να προσεγγιστούν και τα δύο θέματα. Εκπρόσωποι από προμηθευτές καυσίμων, παρόχους τεχνολογίας, νομικούς συμβούλους και ελεγκτές ESG ανέλυσαν τις κοινές παρερμηνείες, καθώς και τις ποικίλες εμπορικές και τεχνολογικές λύσεις στις παγκόσμιες προσπάθειες για την απανθρακοποίηση και τη συνεχώς αυξανόμενη σημασία της έκδοσης αναφορών ESG.

Κοινή διαπίστωση ήταν ότι, ενώ παραμένουν σημαντικές προκλήσεις στο ρυθμιστικό και νομοθετικό πεδίο καθώς και στην επιλογή τεχνολογικών λύσεων, η παγκόσμια ναυτιλία δέχεται ισχυρή και έντονη πίεση για συμμόρφωση. Αυτή η πίεση συχνά χαρακτηρίζεται ως δυσανάλογη σε σχέση με τον αντίκτυπο της ναυτιλίας στο περιβάλλον, κυρίως λόγω αποσυνδεδεμένων και μη συντονισμένων πολιτικών, κανόνων και κανονισμών.

Αναφορικά με τα καύσιμα και τις εναλλακτικές που εξετάζονται, όπως η αμμωνία, και τους κινδύνους που συνεπάγονται, προτάθηκε η συνέχιση της χρήσης βιοκαυσίμων και η σταδιακή βελτίωση των τεχνολογιών. Σημειώθηκε επίσης ότι πριν από κάποια καθολική επιλογή, πρέπει να έχει γίνει πρόβλεψη για την ύπαρξη υποδομών που θα μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των πλοίων σε παγκόσμια εμβέλεια.

Αναφορικά με το ESG και τις προσεγγίσεις των εισηγμένων και των ιδιωτικών ναυτιλιακών εταιρειών σχετικά με τις εκθέσεις βιωσιμότητας, επισημάνθηκε η σημασία της διαφάνειας και της αξιοπιστίας των δεδομένων, η ανάγκη εστίασης στο κοινωνικό κομμάτι (Social), παρότι μέχρι στιγμής οι Εταιρείες εστιάζουν στο (Εnvironment) Περιβάλλον αλλά και η ουσιαστική αξιοποίηση των εκθέσεων, και όχι η “τυπική” συμπλήρωσή τους αφού όπως υποστηρίζουν οι τράπεζες ο τομέας της διακυβέρνηση (Gοvernance) εχει καλυφθεί.  .

Τονίστηκε ότι, παρότι η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει τη δυνατότητα να αυτορρυθμίζεται, είναι απαραίτητο να υιοθετήσει έναν πιο συντονισμένο και συνεργατικό τρόπο προσέγγισης – ιδιαίτερα για την ελληνική ναυτιλία, η οποία κατέχει αδιαμφισβήτητη ηγετική θέση παγκοσμίως. Επισημάνθηκε ότι η πίεση προς τον IMO, την ΕΕ και άλλους παγκόσμιους οργανισμούς μέσω ενεργής προώθησης θέσεων και lobbying θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη για θετικές αλλαγές.

Εκτενής συζήτηση έγινε και αναφορικά με το Smart Shipping. Λαμβάνοντας υπόψη τις αυξανόμενες προκλήσεις από τους κανονισμούς για την περιβαλλοντική προστασία και την απανθρακοποίηση, η τεχνολογία αναδεικνύεται σε κρίσιμο παράγοντα για την επίτευξη των στόχων της ναυτιλίας. Τα εναλλακτικά καύσιμα, παρότι συνεισφέρουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, δεν έχουν ακόμα εξαλείψει το πρόβλημα, καθώς η μείωση περιορίζεται περίπου στο 20%. Ωστόσο, οι έξυπνες τεχνολογίες του smart shipping μπορούν να επιτύχουν παρόμοια ποσοστά μείωσης του CO2, βελτιστοποιώντας τη λειτουργία των πλοίων και την κατανάλωση καυσίμου. Επιπλέον, η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης, σε συνδυασμό με τις υπερσύγχρονες υπολογιστικές δυνατότητες του quantum computing, ανοίγουν νέους ορίζοντες για την περαιτέρω εξοικονόμηση καυσίμου και τη μείωση των εκπομπών. Μέχρι να επικρατήσει ένα συγκεκριμένο εναλλακτικό καύσιμο, το smart shipping αποτελεί μια εξαιρετική λύση, που όχι μόνο μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αλλά και ενισχύει σημαντικά την απόδοση των πλοίων, καθιστώντας τη ναυτιλία πιο αποδοτική και βιώσιμη.

Στο πάνελ του 23ου Navigator Forum με θέμα τον ανθρώπινο παράγοντα στη ναυτιλία, αναδείχθηκαν οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που σχετίζονται με τη συνεχή εκπαίδευση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων τόσο για τους ναυτικούς όσο και για το προσωπικό γραφείου. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη σημασία της εκπαίδευσης, καθώς το 72% των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι έχει εξίσου σημαντική επίδραση σε εργαζόμενους onboard και ashore, παρά το γεγονός ότι η εκπαίδευση του προσωπικού εν πλω είναι σαφώς πιο συστηματική. Οι τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη (AI), η αυτοματοποίηση και τα συστήματα συλλογής δεδομένων, απαιτούν συνεχή κατάρτιση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων τόσο στο καράβι όσο και στο γραφείο.

Τα σύγχρονα εργαλεία εκπαίδευσης, όπως οι προσομοιωτές, η εικονική πραγματικότητα (VR) και η εξ αποστάσεως μάθηση, προσφέρουν νέες δυνατότητες, όμως το 76% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι προτιμά τις παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης (in-class). Παρά την τεχνολογική πρόοδο, οι άνθρωποι στη ναυτιλία συνεχίζουν να εκτιμούν την προσωπική επαφή και την εκπαίδευση σε πραγματικό χρόνο. Στο πλαίσιο αυτό, υπήρξε έντονη συζήτηση για την ισορροπία μεταξύ hard και soft skills, με έμφαση σε δεξιότητες όπως η ηγέσια, η συνεργασία, η επίλυση προβλημάτων και η ανθεκτικότητα (resilience).

Η ψηφιακή τεχνολογία και οι συνεχώς μεταβαλλόμενες απαιτήσεις στην ναυτιλία ασκούν πίεση στους ναυτικούς, οι οποίοι καλούνται να προσαρμοστούν γρήγορα για να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Αυτό δημιουργεί επιπλέον άγχη, όμως η χρήση ψυχομετρικών τεστ, οι πρακτικές για την υποστήριξη της ψυχικής υγείας και η υιοθέτηση πολιτικών wellbeing μπορούν να δημιουργήσουν ένα ασφαλές πλαίσιο για τους ναυτικούς. Το 62% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι ήδη διαθέτει προγράμματα υποστήριξης της ψυχικής υγείας, κάτι που υποδεικνύει τη θετική στροφή της βιομηχανίας προς την φροντίδα του προσωπικού.

Η συζήτηση επίσης ανέδειξε την ανάγκη για προσαρμογή της εκπαίδευσης στα νέα συστήματα πλοίων, όπως τα πλοία αμμωνίας και τα LNG carriers, που απαιτούν νέες γνώσεις και δεξιότητες. Οι Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού καλούνται να συμβαδίζουν με τις τεχνολογικές εξελίξεις, ενώ η εμπειρία παραμένει σημαντικός παράγοντας για την αποτελεσματική εκπαίδευση των πληρωμάτων, με τους προσομοιωτές να παίζουν καθοριστικό ρόλο.

H συμπερίληψη δεν θα μπορούσε να λείπει από το τραπέζι. Τονίστηκε βεβαία, πως ενώ υπάρχει η θέληση αύξησης συμμετοχής των γυναικών στη θάλασσα, ακόμα δεν υπάρχουν υποδομές, πράγμα για το οποίο πρέπει να μεριμνήσουμε. Τέλος, τονίστηκε ότι η ναυτιλία πρέπει να προσφέρει σαφείς  ευκαιρίες για επαγγελματική ανάπτυξη, ώστε να προσελκύει και να διατηρεί ταλέντα. Η εκπαίδευση πρέπει να ενισχύει όχι μόνο τις τεχνικές γνώσεις, αλλά και τις κοινωνικές δεξιότητες, βοηθώντας τους ναυτικούς να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις ενός δυναμικού και απαιτητικού κλάδου.

Σήμερα, η ναυτιλία αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, με περιφερειακές συγκρούσεις, ενισχυμένο ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων, και διαρθρωτικές αλλαγές στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Παρά τη συμβολή της ναυτιλίας στην ενεργειακή ασφάλεια και την παγκόσμια οικονομία, παραμένει ευάλωτη σε κρίσεις, όπως οι κυβερνοεπιθέσεις και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι, ειδικά σε στρατηγικά σημεία όπως τα Στενά της Μαλάκα και του Ορμούζ. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας διαμορφώνουν το παγκόσμιο σκηνικό, με την Κίνα να επιδιώκει στρατηγική προσέγγιση, ενώ η Τουρκία αναδύεται ως ναυτική δύναμη με φιλοδοξίες στη Μεσόγειο και πέραν αυτής.

Στο συνέδριο τονίστηκε επίσης η σημασία της κανονιστικής συμμόρφωσης στη ναυτιλία εν μέσω γεωπολιτικών εξελίξεων και διεθνών κυρώσεων. Αναφορά έγινε στις προκλήσεις που δημιουργούνται από τα οικονομικά μέτρα που επιβάλλουν κράτη και διεθνείς οργανισμοί, τονίζοντας τη σημασία των προτύπων δέουσας επιμέλειας (due diligence) και της τήρησης αρχείων (record keeping). Επισήμανθηκε η ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό και προηγμένες τεχνολογίες που μπορούν να βοηθήσουν τους ναυτιλιακούς φορείς να διαχειριστούν αποτελεσματικά τον σύνθετο ρόλο των κυρώσεων, ειδικά σε ένα περιβάλλον αυξημένων ελέγχων από τις ρυθμιστικές αρχές.