Στο τεύχος της 1ης Ιουλίου 1970 των Ναυτικών Χρονικών, η στήλη των Τεχνικών Θεμάτων του περιοδικού ενημέρωσε το ελληνικό αναγνωστικό κοινό για την καθέλκυση του «Seiko Maru», του πρώτου στον κόσμο «υπεραυτόματου» δεξαμενόπλοιου εξοπλισμένου με πλήρες σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Το «Seiko Maru» υπήρξε παραγγελία της ιαπωνικής εταιρείας Sanko Steamship Company και ναυπηγήθηκε από την Ishikawajima Harima Industries, με σκοπό τη μεταφορά αργού πετρελαίου από τον Περσικό Κόλπο προς την Ιαπωνία.

Η στήλη των Τεχνικών Θεμάτων των Ναυτικών Χρονικών παρακολούθησε την πορεία κατασκευής του «Seiko Maru» όσο και το παρθενικό του ταξίδι επί σειρά μηνών, με τη δημοσίευση άρθρων σχετικών με το πρωτοποριακό «πειραματικόν πλοίον». Στο τεύχος της 15ης Οκτωβρίου 1970, με αφορμή την παράδοση του πλοίου στη Sanko Steamship Company, το περιοδικό προχώρησε σε ένα περιεκτικό αφιέρωμα για το πλοίο και τα τεχνικά και τεχνολογικά χαρακτηριστικά του.

Το «Seiko Maru» διέθετε χωρητικότητα 138.000 dwt, ολικό μήκος 274 μ. και μία δεκακύλινδρη μηχανή dieselIHI-Sulzer δυνάμεως 28.000 ίππων, ικανή να προσδώσει ταχύτητα 15,4 κόμβων/ώρα. Το σημαντικότερο χαρακτηριστικό, ωστόσο, του νεότευκτου ιαπωνικού πλοίου ήταν ο εξοπλισμός του με ένα πλήρες και ολοκληρωμένο σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή, ο οποίος ήταν σε θέση να ελέγχει 11 διαφορετικές λειτουργίες του «Seiko Maru». Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής ήταν του τύπου TOSBAC3000S της Toshiba. Μεταξύ άλλων είχε τη δυνατότητα να ελέγχει τη ναυσιπλοΐα, τη φορτοεκφόρτωση αλλά και τη λειτουργία της μηχανής του πλοίου.

Ιδιαίτερο και πρωτοποριακό χαρακτηριστικό ήταν ο προσδιορισμός του στίγματος θέσης του πλοίου μέσω δορυφόρου και η αποφυγή συγκρούσεων μέσω συστήματος αυτόματων επισημάνσεων και παρακολούθησης των κινήσεων άλλων πλεούμενων. Ειδικότερα, η τελευταία τεχνολογία αποτέλεσε την πρώτη σχετική εφαρμογή της σε πλοίο του εμπορικού ναυτικού σε παγκόσμιο επίπεδο.

Το κόστος για την κατασκευή του πλοίου ανήλθε σε $10 εκατ., ενώ η εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικού υπολογιστή κόστισε επιπλέον $1,1 εκατ.

Ο χειρισμός του ηλεκτρονικού υπολογιστή πραγματοποιούνταν από τη γέφυρα του πλοίου σε ό,τι αφορά τους υπολογισμούς ναυσιπλοΐας, ενώ οι χειρισμοί που αφορούσαν τη μηχανή και το ίδιο το πλοίο γίνονταναπό τον κεντρικό σταθμό ελέγχου, που ήταν εγκατεστημένος στο πρωραίο τμήμα του ανώτερου καταστρώματος.

Μια ξεχωριστή λεπτομέρεια που εφαρμόστηκε ώστε να προβλεφθεί η έλλειψη ιατρών πάνω στα πλοία: ο ηλεκτρονικός υπολογιστής είχε σχεδιαστεί έτσι ώστε να μπορεί να διαγνώσει ασθένειες του πληρώματος.

Σε γενικές γραμμές, ο χειρισμός του υπολογιστή ήταν αρκετά απλός και δεν απαιτούσε εξειδικευμένο ή μεγάλο σε αριθμό πλήρωμα.

Το πλοίο σχεδιάστηκε ώστε να μελετηθεί η πλήρηςλειτουργία ενός σύγχρονου ‒για την εποχή‒ μεγάλου πλοίου μέσω υπολογιστή, με σκοπό την ορθολογική οργάνωση των συστημάτων χειρισμού του φορτίου, τη βελτίωση της ασφάλειας εν πλω, την επίτευξη οικονομίας και τον περιορισμό των ανθρώπινων λαθών.

Στο τεύχος της 1ης Φεβρουαρίου 1971, με αφορμή το πρώτο «Επιτυχές παρθενικόν ταξίδιον πλοίου με ηλεκτρονικόν υπολογιστή», τα Ναυτικά Χρονικά παρουσίασαν πληροφορίες και αποτελέσματα από το πρώτο ταξίδι του «Seiko Maru», από τη Γιοκοχάμα στον Περσικό Κόλπο και την επιστροφή του πλοίου στην Ιαπωνία.

Στον πρώτο του πλου, και καθότι σε δοκιμαστική περίοδο, διέθετε πλήρωμα 36 ατόμων: 13 στο κατάστρωμα, 11 στη μηχανή, 8 σε βοηθητικές υπηρεσίες και 4 εφεδρικούς. Το σχέδιο προέβλεπε την ασφαλή λειτουργία του με μόλις 15 άτομα.

Σύμφωνα με το περιοδικό, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής του ιαπωνικού δεξαμενόπλοιου βρισκόταν σε χρήση σε ποσοστό 99,61% των 940 ωρών ταξιδιού, συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου χειρισμού του φορτίου. Το υπολειπόμενο 0,39% του χρόνου που δεν βρισκόταν σε λειτουργία οφειλόταν σε λάθος στοιχεία που είχαν εισαχθεί στο υπολογιστικό σύστημα και έχρηζαν διόρθωσης.

Μεταξύ άλλων αυτοματισμών, κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών λειτουργίας του πλοίου και του πρωτοποριακού του συστήματος, το μηχανοστάσιο με προοδευτικούς ρυθμούς λειτούργησε χωρίς την επίβλεψη προσωπικού. Πιο συγκεκριμένα, αρχής γενομένης με ένα χρονικό διάστημα οκτώ ωρών ημερησίως και προοδευτικώς, το διάστημα αυτό επεκτεινόταν έτσι ώστε μετά την παρέλευση δύο μηνών το προσωπικό φυλακής να μην εκτελεί υπηρεσία στο μηχανοστάσιο.

Δύο χρόνια μετά τον πρώτο πλου του «Seiko Maru», τα Ναυτικά Χρονικά, στο τεύχος της 1ης Οκτωβρίου 1972, ανέφεραν ότι το υπερσύγχρονο δεξαμενόπλοιο συνεχίζει τα ταξίδια του μεταξύ Περσικού Κόλπου και Ιαπωνίας με ελάχιστες καθυστερήσεις ή διαλείμματα.

Στη σύγχρονη ναυτιλία, η χρήση αυτοματοποιημένων ηλεκτρονικών υπολογιστών και δορυφορικών συστημάτων θεωρείται αυτονόητη, με τα άλματα της τεχνολογίας να έχουν συμβάλει σε σημαντικό βαθμό στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας παγκοσμίως αλλά και στην αποδοτικότητα των πλοίων του παγκόσμιου εμπορικού στόλου. Την περίοδο που κατασκευάστηκε και ξεκίνησε τα πρώτα του ταξίδια το «Seiko Maru», οιτεχνολογικές αυτές κατακτήσεις βρίσκονταν σε εμβρυακό στάδιο, γεγονός που καθίσταται σαφές από ταρεπορτάζ των Ναυτικών Χρονικών της εποχής, που μαρτυρούν το πόσο επαναστατικές ήταν η ναυπήγηση και οι τεχνολογίες που εφαρμόστηκαν πάνω στο ιαπωνικό «πειραματικό πλοίο». Συνολικά, ο σχεδιασμός και η ναυπήγηση του «Seiko Maru», όπως και ο εξοπλισμός του πλοίου με ένα πλήρες σύστημα ηλεκτρονικού υπολογιστή, αποτέλεσαν σημείο-σταθμό για τη ναυτιλιακή βιομηχανία σε παγκόσμιο επίπεδο, ανοίγοντας τον δρόμο για τις τεχνολογικές καινοτομίες που θα ακολουθούσαν στην παγκόσμια ναυπηγική βιομηχανία.

Μπορείτε να διαβάσετε το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στο «Seiko Maru» εδώ.

Η ψηφιοποίηση του αρχείου των τευχών από το 1931 έως το 1983 είναι μια ευγενική χορηγία του Ιδρύματος Ευγενίδου, στη μνήμη της Μαριάνθης Σίμου.