Ο κλάδος μεταφορών και logistics είναι ένας από τους σημαντικότερους τομείς της ελληνικής οικονομίας και αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος, πλούτου, θέσεων εργασίας και κύρους για την Ελλάδα, καθώς αντιπροσωπεύει το 10,85% του ΑΕΠ και ανέρχεται σε 19,8 δις ευρώ.

Εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, ο κλάδος και οι εκπρόσωποί του έχουν εκφράσει την άποψη πως η χώρα μας πρέπει να προσδιορίσει τους όρους, με τους οποίους θα καταφέρει να μετατραπεί αποτελεσματικά σε ένα ολοκληρωμένο εμπορευματικό κέντρο και πύλη logistics της Ευρώπης. Δεδομένων των παραπάνω συνθηκών, η ΕΥ, πρωτοπόρος στον κλάδο μεταφορών και logistics, τόσο σε παγκόσμιο, όσο και σε εθνικό επίπεδο, συνεργάστηκε με την o.mind Creatives, εκδότρια εταιρεία του περιοδικού Supply Chain & Logistics, δημιουργώντας μία αποκαλυπτική έκθεση της ελληνικής αγοράς μεταφορών-logistics-υπηρεσιών-εφοδιαστικής αλυσίδας, με τίτλο Ελλάδα – Διεθνές Εμπορευματικό Κέντρο.

Μέσα από τη μελέτη, ακτινογραφείται συνολικά ο κλάδος κλάδος μεταφορών και logistics και αναλύονται τόσο τα δυνατά σημεία του, όσο και οι προκλήσεις που ακόμη αντιμετωπίζει. Στόχος και επιθυμία των φορέων του κλάδου είναι να δομηθεί μια εθνική στρατηγική που θα μετατρέψει την Ελλάδα σε νοτιοανατολική πύλη logistics της Ευρώπης, ώστε να εξυπηρετεί όλο και περισσότερο διεθνές φορτίο (transit hub). Παράλληλα, μεταξύ των στόχων είναι η χώρα μας να αναπτύξει όλες τις δυνατότητές της, παρέχοντας υποστηρικτικές υπηρεσίες, οι οποίες θα έχουν άμεσο όφελος στο εγχώριο ΑΕΠ (υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, ανασυσκευασία, μερική μεταποίηση, κ.λπ.).

Ο κλάδος των ελληνικών ναυτιλιακών και ναυτικών logistics

Η κεντρική γεωγραφική θέση της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο παρέχει μία ανταγωνιστική δίοδο διατροπικών μεταφορών για το θαλάσσιο εμπόριο της Ευρώπης με την Ασία. Ο χρόνος διέλευσης ενός πλοίου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων από την Κίνα με προορισμό τον Πειραιά, εκτιμάται σε 8-9 λιγότερες ημέρες, σε σύγκριση με τα λιμάνια που βρίσκονται στη Βόρεια Ευρώπη, καθιστώντας τη χώρα μας ιδιαιτέρως ανταγωνιστική και ελκυστική.

Η σημασία του Πειραιά ως βασικής ναυτικής πύλης στη θαλάσσια δίοδο Ανατολής-Δύσης έχει εντοπισθεί από την COSCO ήδη από το 2008, όταν έλαβε τη συμφωνία παραχώρησης για τη λειτουργία του Προβλήτα ΙΙ των εμπορευματοκιβωτίων του λιμένα Πειραιά. Η Ελλάδα αποτελεί την έδρα της μεγαλύτερης κοινότητας πλοιοκτητών παγκοσμίως, ενώ έχει αναπτύξει ένα παγκοσμίου φήμης ναυτιλιακό κέντρο, το οποίο προσφέρει διαφοροποιημένες προς τη ναυτιλία υπηρεσίες. Ο Πειραιάς, μάλιστα, συγκεντρώνει την πλειοψηφία των δραστηριοτήτων των ελληνικών ναυτιλιακών πλεγμάτων. Όλοι οι «υποστηρικτικοί» ελληνικοί λιμένες, τα τελευταία χρόνια, έχουν επιτύχει ραγδαία ανάπτυξη, με τη μεταφορά εμπορευματοκιβωτίων να παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αύξηση σε όρους συνολικής χωρητικότητας. Παράλληλα, τα μεγάλα έργα ιδιωτικοποίησης και οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αποτελούν τους πυλώνες εδραίωσης της Ελλάδας ως νότιας πύλης διακίνησης εμπορευμάτων στην Ευρώπη.

Οικονομικές επιδόσεις της ελληνικής αγοράς στον κλάδο των logistics

Οι 3PLPs (Third Party Logistics Providers) στην Ελλάδα καταφέρνουν να ανταπεξέλθουν στην οικονομική ύφεση και την αργή ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου, παρέχοντας υπηρεσίες αποθήκευσης αγαθών, καθώς και άλλες υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Μελέτες στο πεδίο της βιομηχανίας, αναδεικνύουν τη σταθερή αναπτυξιακή πορεία των 3PL (Third Party Logistics), παρά τη συνεχιζόμενη κρίση χρέους της χώρας. Ενδεικτικά, πέντε από τους 163 μεγαλύτερους 3PLPs, μοιράζονται το 26% των εσόδων της αγοράς και το 29% των κερδών αυτής. Όσον αφορά στις εγκαταστάσεις των logistics στη χώρα μας, έχουν εκσυγχρονιστεί και επικεντρωθεί στις περιφερειακές αγορές του κλάδου, με βελτιωμένη πρόσβαση στα λιμάνια της χώρας.

Οδικές – Αεροπορικές – Σιδηροδρομικές μεταφορές

Οι οδικές εμπορευματικές μεταφορές κυριαρχούν στο εμπορευματικό έργο της χώρας. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, το 2015 αντιπροσώπευαν το 98,5% των συνολικών τονοχιλιομέτρων εσωτερικής μεταφοράς. Ωστόσο, οι μειωμένοι όγκοι των εμπορευμάτων που μεταφέρονται στο εσωτερικό της χώρας, ασκούν πίεση στις οδικές εμπορευματικές μεταφορές. Την ίδια ώρα, οι διεθνείς οδικές εμπορευματικές μεταφορές έχουν ανακάμψει, καθώς το διεθνές εμπόριο μέσω των ελληνικών λιμένων επεκτείνεται ταχύτατα.

Παράλληλα, η ολοένα και αυξανόμενη διακίνηση επιβατών, σε επίπεδο αεροπορικών μεταφορών, οδηγεί στην ανάκτηση του όγκου εμπορευμάτων που διακινούνται στα ελληνικά αεροδρόμια. Ο κλάδος των αεροπορικών μεταφορών θεωρείται εξαιρετικά ανταγωνιστικός για τη μεταφορά σχετικά ελαφρών αγαθών σε μεγάλες αποστάσεις, ή τη μεταφορά πολύτιμων αγαθών άμεσα. Ως αποτέλεσμα, οι αεροπορικές εμπορευματικές μεταφορές στην Ελλάδα έχουν μερίδιο περίπου 35% του διεθνούς εμπορίου σε αξία, αλλά μόνο 1% σε βάρος. Πρωτοβουλίες, όπως η συνεργασία μεταξύ του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και του λιμένος Πειραιά, αναμένεται να συμβάλουν στην ανάπτυξη της Ελλάδας ως σημαντικού περιφερειακού κόμβου logistics, που συνδέει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο.

Στο επίκεντρο έχουν έρθει και οι σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές, καθώς, τα τελευταία χρόνια, πολλές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει σε τροχαίο υλικό και καινοτόμες υπηρεσίες σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν σημαντικά επενδυτικά πλάνα, ευελπιστώντας στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας και στην αύξηση των υπό μεταφορά φορτίων.

Υποστήριξη από το δημόσιο τομέα

Στη μελέτη, επισημαίνεται η ανάγκη ενός φιλικού προς τις επενδύσεις και απλοποιημένου πλαισίου για την ανάπτυξη των διατροπικών κόμβων στην Ελλάδα στον κλάδο των μεταφορών και logistics. Παράλληλα, γίνεται αναλυτική αναφορά στους Νόμους που διέπουν την εφοδιαστική αλυσίδα και το διαμετακομιστικό εμπόριο, καθώς και στις προτάσεις βελτίωσης για άμεση και επιτακτική καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. Επισημαίνεται και η σημασία του διασυνοριακού εμπορίου ως ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της χώρας, με βάση τόσο τη γεωγραφική της θέση, όσο και τα προαναφερθέντα στοιχεία, ενώ γίνεται αναλυτική αναφορά στις Πέντε Ζώνες Ελεύθερων Συναλλαγών και Τελωνειακών Αποθηκών στη χώρα μας, οι οποίες παρέχουν σαφή οφέλη στους εισαγωγείς και τους φορτωτές, προσφέροντας απαλλαγή των εισαγωγικών αγαθών από δασμούς, Φ.Π.Α. και άλλες χρεώσεις.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης, οι κ.κ. Θάνος Μαύρος, Εταίρος της ΕΥ Ελλάδος και Επικεφαλής του τμήματος Εφοδιαστικής Αλυσίδας & Λειτουργιών της ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, και Γιάννης Πιέρρος, Εταίρος της ΕΥ Ελλάδος και Επικεφαλής του τομέα Μεταφορών ΕΥ Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τονίζουν: «Η Ελλάδα, πλέον, πληροί τις προϋποθέσεις και μπορεί να πρωταγωνιστήσει ως διεθνές εμπορευματικό κέντρο. Οι υποδομές έχουν αναπτυχθεί, οι απαραίτητες ιδιωτικοποιήσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε όλα τα κύρια μέσα διατροπικών μεταφορών, οι ικανότητες και η γνώση υπάρχουν – θυμηθείτε τη σπουδαία δουλειά των Ολυμπιακών μεταφορών και logistics το 2004. Δουλεύοντας έξυπνα, ο στόχος της Ελλάδας να καθιερωθεί ως Διεθνές Εμπορευματικό Κέντρο είναι πλέον ορατός».

Προς αυτήν την κατεύθυνση συγκλίνει και ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Παναγιώτης Κουρουμπλής, ο οποίος κατά τη διάρκεια της ετήσιας  Γενικής Συνέλευσης του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Ευρωπαϊκών Κρατών, του BECC, παρουσίασε την αναπτυξιακή πολιτική του ΥΝΑΝΠ και κυρίως το κομμάτι της λιμενικής ανάπτυξης.

Ο κ. Κουρουμπλής δήλωσε ότι μετά τις ιδιωτικοποιήσεις του ΟΛΠ και του ΟΛΘ, οι περαιτέρω αξιοποιήσεις λιμένων θα γίνονται με τη διαδικασία των υποπαραχωρήσεων δραστηριοτήτων, σε εταιρείες που ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη συγκεκριμένης δραστηριότητας.  Ειδικώς, για το λιμάνι του Πειραιά τόνισε ότι η ανταγωνιστικότητά του αυξάνεται, καθώς και ότι το λιμάνι αναπτύσσεται συνεχώς, ανεβαίνοντας σταθερά στην παγκόσμια κατάταξη των λιμανιών.

Ο Υπουργός Ναυτιλίας σημείωσε  ότι  το Υπουργείο μένει ανοιχτό σε προτάσεις επιχειρήσεων της κρουαζιέρας, οι οποίες ενδιαφέρονται για τη χρήση συγκεκριμένων λιμένων, ώστε να αναλάβουν αυτές τυχόν έργα υποδομών που θεωρούν απαραίτητα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως είπε, θα υπάρξουν ειδικές συμφωνίες με τις εταιρείες, ώστε αυτές να αποζημιωθούν για τα έργα που θα κάνουν, έχοντας διαφορετικό καθεστώς χρήσης των λιμενικών εγκαταστάσεων.

Ο κ. Κουρουμπλής είπε ότι το Υπουργείο έχει καταγράψει αναλυτικά όλους τους λιμένες της χώρας, από τους μεγαλύτερους ως τις πιο μικρές μαρίνες και όρμους, τους έχει κατατάξει σε κατηγορίες, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, ώστε βάσει αυτών να είναι δυνατή και ευκολότερη η ανάπτυξή τους. Όπως είπε, στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής προβλέπονται ειδικές διαδικασίες, για την κατάργηση γραφειοκρατικών διατάξεων που εμπόδιζαν την εκτέλεση μικρών, αλλά απαραίτητων έργων, για την ομαλή λειτουργία των λιμανιών, καθώς και διαδικασίες για τη νομιμοποίηση όλων των λιμενικών εγκαταστάσεων.

Ο κ. Κουρουμπλής σημείωσε την ιδιαίτερη θέση των λιμανιών της Ελλάδας στο πλαίσιο του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών, με το οποίο, όπως είπε, τα λιμάνια συνδέονται μέσω των νέων οδικών και σιδηροδρομικών αξόνων. Αυτό, είπε, καθιστά τα ελληνικά λιμάνια πύλες εισόδου και εξόδου αγαθών προς τα Βαλκάνια, την Κεντρική και τη Βορειοδυτική Ευρώπη.

Φωτό: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΟΡΕΣΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ